Xiriirrada iyo jacaylka
Galmo
Is oggolaansho
Jirka iyo qooraha
Gacankahadal iyo bahdilaad
In la dareemo caafimaadxumo nafsadeed
In aad ahaato wiil
Muuqaallada jinsiga
af-Soomaali
Svenska
English
العربية
Davvisámegiella

Xiriirrada iyo jacaylka

Xiriirradu waa sidii isku xirid ama wadajir ka dhexeeya dad kala duwan. In xiriir lala lahaado qof, macnaheedu ma aha in la wada joogo. Dhammaan xiriirradu waa ay kala duwanyihiin. Tusaale ahaan waxa jira xiriirro saaxiibtinimo, xiriirro ehelnimo iyo xiriirro jacayl. Waxa jira xiriirro uu qofku ka helo caafimaad iyo xiriirro laga qaado caafimaad darro. Ma jiraa qof aad xiisaynayso balse aanad garanayn si aad ula xiriirto? Ma dhibaato ayaa ka jirta guriga qoyskiinna? Ma jiraa saaxiib aad is khilaafteen oo aad ku tiri wax aad ka shallaayday? Miyaa xiriirka laguu jaray mise waxaad doonaysaa in aad adigu iskaa u joojiso? Miyaad inta Badan dareentaa masayr? Ma se waxaad rabtaa in aad ka yara hadasho cilaaqaadkaaga? xiriirradu waa qayb weyn oo nolosheenna ka mid ah iyo mawduucyada ugu badan khadkayaga qoraalkusheekeysiga. Annagayaga kula sheekaysanaynaa, waannu naqaannaa sida looga hadlo xiriirrada, qoyska, saaxiibtinimada iyo jacaylka. Soo gal oo nala sheekayso adiga oo aan sheegin qofka aad tahay, waanu ku taageernaynaa.

In wax la jeclaado

In aad wax jeclaato waa heer sare! Waxa aad jirka ka dareemi kartaa waxyaabo badan jacaylka dartii. Laablakac, kulayl, deggenaan iyo farxad. Waxaa laga yaabaa in aad qofka uun ka fikireyso oo ay kugu adag tahay in aad wax kale diiradda saarto. Sidoo kale waxa aad dareemi kartaa welwel iyo murugo. Gaar ahaan haddii aanad garanayn in qofka aad jeceshahay uu dareemayo sidaada oo kale. Marka aad u dhawdahay qof aad jeceshahay, waxaad dareemi kartaa cabsi badan iyo dareen raaxo leh ah oo isku waqti ah. Dhibaato ayey noqon kartaa haddii aanad cidna kala sheekaysan arrintaa.

Waxaan rabaa in aan halkan kaga sii hadlo jacaylka!

Yaad jeclaanaysaa?

Waa ay adagtahay in la ogaado sababta aynu u jeclaanno qof gaar ah ama qofaf. Waxaa laga yaabaa in ay tahay sababtu, qof codkiisa, caraftiisa, sida uu qofku yahay iyo waxa uu ka hadlayo. Waa caadi in aad la amakaagto qofka ama qofafka aad jeclaato. Waxaa laga yaabaa in aad aaminsantahay in aad sax u garanayso nooca aad ka hesho, ka dibna aad jelaato qof nooc kale ah oo ka duwan? Waxaa laga yaabaa in aad aaminsantahay in ay tahay in aad jeclaato qof jinsi gaara ah, balse aad jacayl kula duldhacdo qof gebi ahaanba jinsi kale ah. Waa caadi ah in aad dareento jahawareer ku saabsan dareennadaada, waanay adagtahay in aad xakamayso qofka aad jeclaan doonto. Cid aan adiga ahayni ma go'aaminayso qofka aad jeclaan doonto. Waannu ku soo dhaweynaa in aad nagala sheekayso arrimaha ku saabsan jacaylka!

Qoraal Kaga sheekayso jacaylka

Muran

Dadka oo dhami waxay aaminsanyihiin, u fikiraan oo wax u dareemaan siyaabo ka duwan, sidaa darteed waxaa mararka qaarkood dhici kara isfahanwaa iyo muran xiriirka dhexdiisa ah. Waa dhif inta ay jiraan sax keli ah ama khalad keli ahi, waana wax caadi ah , ilaa inta aanu dhaawac ka soo gaarin qof, sida uu qofka kale u dhaqmay. Isfahmi waaga iyo muranku waxay noqon karaan wax xun, gaar ahaan haddii uu idiin dhexeeyo dadka aad danaynayso. Waxay ahaan kartaa wax adag in la fahmo sida ay dadka kale dareemayaan iyo in la isla heshiiyo. Gaar ahaan haddii aad murugaysan tahay, xanaaqsan tahay ama aad cabsanayso. In aad cid kale la hadashaa waxa ay kuu fududayn kartaa in aad fahanto sida ay dadka kale dareemayaan, isla markaana waxa ay kugu hagi sida adiga laftaadu aad u dhaqmayso.

Kelinimo

Dad badan oo inaga mid ahi waxa ay ku dareemaan caafimaad u dhawaanshaha dadka kale ee aynu ku kalsoonnahay ee aynu xasilloonida ku dareenno. Qaarkeen waxa ay jecelyihiin in ay keligood ahaadaan in ka badan inta ay la joogaan dadka kale, balse taasi la mid ma aha in kelinimo la dareemo. In la dareemo kelinimo oo aan saaxiibbo la haysan, waxay ahaan kartaa dhibaato. Qaar badan oo inaga mid ahi way ka xishoodaan oo naftooda ayey xaqiraan, marka ay dareemaan kelinimo. Waase wax caadi ah, oo waynu badannahay dadkeenna dareema kelinimada, mararka qaarkood.
Haddii aad dareemayso kelinimo, ma tihid qofka qura ah ee sidaa dareemaya. In taas la gartaa waxa ay qofka dareennadiisa ka fududaynaysaa culayska saaran. Waxaa wanaagsan marka aad dareento kelinimo in aad cid kale kala hadasho. Sidaa darteed ayey u jirtaa goobtayada qoraalkusheekaysiga, waxanannu kugu soo dhaweynaynaa in aad hadalka iskaga faaruqiso qof ku dhageysanaya oo ku taageeraya. Waxaa laga yaabaa in aad dareemayso in aanay cidina ku jeclayn? Ama in ay saaxiibada cidla kaaga tageen? Wax alla wixii aad doonto ku fikiroo, waxa aannu halkan u joognaa in aannu ku dhageysanno, adiga oo aqoonsigaagu qarsoonyahay.

Masayr

Masayrku waxaa uu ahaan karaa dareen ah in aanad ku kalsoonaan dadka uu xiriirku idinka dhexeeyo, in la dareemo in cid kale lagaa doortay ama dareemidda in uu socdo tartan ah in aad mar walba konotoroosho qofka si aad hubaal uga dhigto in aanu kaa tegin. Dadka qaar waa uu yaryahay masayrkoodu, halka qaar ay si adag ugu dareemaan xiriirrada kala duwan. Waxa ugu badan masayrka xiriirrada jacaylka. In aad dareento hinaase badan, ma aha astaan sheegaysa in aad jacayl badan qabto. Waa laba wax oo aad u kala duwan.
Masayrku ma aha qalad uu leeyahay lammaanahaagu. Waa dareen ka imanaya naftada oo badiyaa ka dhasha sidii ay noqdeen xirriirradii dhowaa ee kale. Ma laga yaabaa in uu jiray qof muhiim u ah noloshaada oo hore kuu niyadjabiyay? In aad dareento masayr badiyaa waa wax dhib badan. Dad badan oo qaba masayrka, waxay doonaan in ay kontoroolaan lammaanahooda – waxa uu samaynayo, cidda uu la kulmo ama cidda ay wax isu qoraan ama dharka uu xiranyahay. Kontoroolka aad ku samayso lammaanuhu, caadi ahaan ma yareeyo dareenka masayrka, balse taa beddelkeeda lammaanahaaga ayuu ku abuurayaa welwel. Sidaa darteed, waxaa wanaagsan in aad caawimo raadsato oo aad barato sida loo maareeyo masayrka. Waana suurtagal in laga takhaluso masayrka. Haddii aad qofkaa tahay oo aad is garato, waxaa fiican in aad la hadasho qof ku dhagaysta oo ku taageera. Mar kasta waad nala hadli kartaa. Halkan ayaad naga helaysaa haddii aad qabto masayr ama aad xiriir la leedahay qof masayr badan. In aad cid kale la sheegaysataa waxay arrimaha u fududaynaysaa adiga iyo kuwa kaleba. Halkan ayaannu kuu joognaa – qaybta wadasheekaysiga iyo rugta qaabilaadda wadahadalka!

Maxaa sax ku ah qoyska dhexdiisa?

Ilaa aad 18 jir gaarayso, mas'uuliyiinta daryeelkaaga, ayaa ku maamulaya, waxaana kugu adkaan karta in aad raacdo sharciyo aad dareemayso in aanay kugu habboonayn. Waxaa fiican in qoyska dhexdiisa lagaga wada hadlo xuduudaha iyo xeerarka lagu dhaqmayo, si looga badbaado muran aan loo baahnayn. Intee in le'eg ayaad habeenkii bannanka ku maqnaan kartaa, wakhtigaaga shaashaddu inta uu noqon karo ama haddii laguu oggolaanayo safar, waa waxyaabo caadi ah oo mas'uuliyiinta daryeelkaagu ay go'aamin karaan. Haddana looma ogola inay wax kasta go'aan ka gaadhaan, carruur ahaan waxaad leedahay xuquuq badan oo u jira si aad ugu noolaato nolol wanaagsan oo xasillooni leh.
Tusaale ahaan qofna xaq uma laha in uu kaa sheego waxyaalo xunxun, in uu jirkaaga u taabto hab jinsi-jinsi ah, in uu ku dhaawaco, in uu qol kugu qufulo, ama uu iskuulka kaa joojiyo. Qofka mas’uulka ka ah daryeelkaaga waa in uu ku dadaalo caafimaadqabkaaga, in aad dhar haysto, in aad haysato meel aad degto, in aad hesho cunto kugu filan, in aad daryeel hesho haddii aad jirrato. Waxaa kale oo aad xaq u leedahay sirta noloshaada gaarka ah. Haddii aad isweydiinayso in sax laguula dhaqmay iyo in kale, waad nagala sheekaysan kartaa. Waannu ku taageeraynnaa oo kaa caawinaynaa in aad dib u milicsato wax. Qoraal nagula sheekayso, adiga oo aan is sheegin!